Tengricilik: Tek Tanrılı ama Put Dışı Bir İnanç

Bozkırın ortasında göğe bakan bir göz…Yeryüzünde yolunu arayan bir ruh…Ve o ruhun içindeki en yüce varlığa olan sarsılmaz bir bağlılık: Gök Tengri.

Türkler tarih sahnesine çıktıklarında, onları yönlendiren; ne taş yontulmuş putlar, ne de kurallar bütünüydü.Onlar Göğe inanıyorlardı.Ve bu inanç sistemi, sadece bir din değil, bir yaşam felsefesiydi.

Tengri Kimdir?

Tengri, eski Türklerde "Gök Tanrı" anlamına gelir.Her şeyin yaratıcısı, koruyucusu ve düzenleyicisidir.Ama o insan biçiminde tasvir edilmez, resmedilmez, putlaştırılmaz.Tengri; göktedir, her yerdedir, görünmez ama hissedilir.

"Üze kök Tengri, asra yağız yer kılındukta, ikin ara kişi oglı kılınmış…"— Orhun Yazıtları

Bu cümleyle başlar Türk’ün kutsal yazısı. Yani önce gök, sonra yer, sonra insan…

Tek Tanrılı Ama Din Değil mi?

Tengricilik, çoğu araştırmacıya göre tek tanrılı bir inanç sistemidir.Ama klasik anlamda bir “din” değil; çünkü:

• Peygamberi yoktur.

• Kutsal kitabı yoktur.

• Zorunlu ritüelleri yoktur.

• Cami, kilise, mabet gibi yapıları yoktur.

Tengricilik, doğa merkezlidir.İnanan kişi, doğayla uyumlu yaşarsa, doğru yaşar.Günah – sevap değil, töre – ihlal vardır.

Ritüeller ve Uygulamalar

• Ateş kutsaldır, arınma ve aracı niteliği taşır.

• Atalar ruhlarıyla iletişim kurulabilir.

• Kurban, sadece hayvan değil, gönülden gelen bir armağandır.

• Kamlar (şamanlar), ruhlarla ve doğayla konuşabilen kişilerdir.

Gök Tengri’nin yanında sıkça anılan diğer varlıklar:

• Yer-Su Ruhları: Doğa varlıkları.

• Umay Ana: Koruyucu dişi ruh.

• Erlik Han: Yeraltı dünyasının ruhu, sınayıcı figür.

Tengriciliğin Hayata Etkisi: Töre

Tengricilik sadece Tanrı’ya inancı değil, toplumsal düzeni de şekillendirmiştir.Bu düzene "Töre" denir.Töre; adalet, denge ve saygı temelli bir sistemdir.Gök Tengri’nin kut verdiği kağan, ancak töreye uyduğu sürece meşrudur.

Bugün Tengricilik Nerede?

Bugün özellikle:

• Yakutlar (Saha Cumhuriyeti – Rusya)

• Tuvalar, Altay Türkleri

• Şamanizm ile harmanlayan modern Türk toplulukları

arasında Tengricilik hâlâ izlerini korumaktadır.Ayrıca modern çağda, Türk kimliğini arayan birçok kişi, bu inanç sistemine yeniden ilgi duymaktadır.

Son Söz: Tengri’ye İnanç, Taşa Değil Göğe Bakmaktır

Tengricilik, Tanrı’nın şekli değil, hissidir.Türkler, inancı maddede değil; gökte, rüzgârda, dağda, sudaydı aradı.Put değil, yön vardı: Yukarı.

Otağ-ı Türk olarak biz diyoruz ki:Tengri’yi anlamak, Türk’ün göğe bakan gözünü ve yere sağlam basan ayaklarını anlamaktır.